Italiaans dagboek

Appelsienen Plantentuin Gent (foto MDB)

Felix Timmermans

Nomade dubt over de vraag wat haar vroegste beeld van Italië heeft bepaald. Zijn het de vertelplaten met de heiligenlevens? Heel wat heiligen komen alvast uit het land: Franciscus van Assisi, Antonius van Padua enzovoort.

‘Wat heeft bij mij dat positieve beeld van Italië opgeleverd,’ vraagt zij zich af. ‘Is het de natuur misschien? Je moet weten dat ik mij als kind van de buiten opgesloten voelde in de kloosterschool in de stad. Ik kreeg er muziekles van een nonnetje dat zelf van de buiten afkomstig was. Ze leerde mij allerlei liedjes over de natuur. Aan de muur hing een kooi met een geel kanariepietje. Het beestje was zelf ook gekooid.’

Het is waar. Franciscus van Assisi hield van de natuur, de vogels en de andere dieren. En ik moet denken aan de tijd die wij in een Zwitsers klooster doorbrachten samen met onze hond Loebas. Op de binnenkoer was tegen een smetteloos wit gekalkte muur een reuze grote schildering aangebracht. Zij stelde een heilige voor omringd door allerlei dieren.

In 1925 reist Felix Timmermans naar Assisi. Van zijn reis doet hij verslag in ‘Naar waar de appelsienen groeien’. Een titel die naar het bekende gedicht van Goethe verwijst: ‘Ken je het land waar de citroenen bloeien’. Het boek is verlucht met tekeningen van hemzelf.

Mooi is het hoofdstukje ‘Dodenverering’. Timmermans beschrijft er hoe hij samen met zijn vrouw en zijn twee zusters, die hem  vergezellen, versteld staat van een scène die zich afspeelt op het Milanese kerkhof.

Een vrouw vertelt druk gesticulerend alles wat zij heeft meegemaakt aan haar man. Streelt hem over het gelaat, kust hem innig op de mond en gaat daarna weer verder met vertellen.

Dat alles zou niet verbazen ware het niet dat de innige kus die de vrouw haar man toebedeelt, in werkelijkheid een kus is op de mond van een marmeren beeld.

‘Ik bezie mijn vrouw en zusters, z’ hebben tranen in de ogen, en we gaan zwijgend weer de trappen af,’ schrijft Felix Timmermans.

En hij besluit: ‘’t Is een ander volk, die Italianen, heviger van bloed en hart dan wij.’