Onderweg naar Ticino

Huizen in Montagnola, gouache Hermann Hesse (foto MDB)

Grotti

De boom op het terras van ons huis is ondertussen zo hoog opgeschoten dat hij tot vlak voor het raam van mijn werkkamer komt. Af en toe vliegt een vogel de boom in en uit. De boom in onze stadstuin beschermt ons. Net zoals de vlieren die stilaan heel ons huis omringen. En waarvan de bloesems binnenkort voor de heerlijkste geuren zullen zorgen.

Onherroepelijk schrijdt Klingsor naar het einde. Dat wordt op een grandioze wijze aangekondigd in zijn laatste werk. Zijn zelfportret. Waarin zijn trekken een eenheid vormen met de natuur. In de extase waarmee Klingsor dat portret schildert, ligt het voor de hand om verwijzingen naar de schilder Van Gogh te herkennen.

Klingsor wandelt door berg en dal. Samen met zijn vrienden naar het dorp Kareno. Een verwijzing naar Carona in Ticino. Daar bevond zich het zomerhuis van de ouders van Hesses geliefde, de zangeres en schilderes Ruth Wenger. In het werk wordt zij de ‘koningin van de bergen’ genoemd.

In de prelude en verder in de novelle is sprake van Laguno. Een anagram van Lugano.

Overdag schildert Klingsor. Maar ’s avonds geeft hij zich in koele herbergen in de natuur of Grotti samen met zijn vrienden over aan brood en wijn uit Piemonte.

Maar met de vrees voor de naderende herfst komt bij Klingsor de aftakeling. Tijdens de extase van het zelfportret worden boeken en flessen uit kasten gerukt en belanden op de vloer van zijn schildersatelier. Klingsor, die met zoveel liefde de schoonheid van de natuur kon bewonderen.

In het ontstaan van het zelfportret komt de pijn van het scheppen, het kunstenaar zijn samen. De voorafgaande angst en twijfel. Maar ook de euforie. Het gevoel van dit te moeten creëren. Het noodzakelijke, voor Klingsor noodlottige proces.

‘Nu bestond er geen angst en vlucht meer, slechts nog vooruit, slechts nog slag en stoot, overwinnen en ondergaan. Hij overwon en ging ten onder, leed en lachte en beet er zich doorheen. Doodde en stierf, baarde en werd geboren.’