Overwinteren in Spa

Decoratie kindermolen kermis Gent (foto MDB)

Freaks

Gisteren tekenden we present voor de officiële opening van de kermis op het Sint-Pietersplein in Gent. Die vond plaats onder de gerestaureerde koepel van de Sint-Pieterskerk. Op het eerste gezicht een vreemde plaats om bier en wijn te drinken, oliebollen of appelbeignets te verorberen en een draaiorgel te laten spelen.

Maar de foorreizigers of forains hebben altijd een grote eerbied gehad voor de katholieke kerk. Ik herinner mij nog levendig de kapelwagen die elke kermis op het Sint-Pietersplein aanwezig was.

De peetvaders van de grote families foorreizigers stonden in kleine groepjes bij elkaar.

‘C’est de Busch,’ lachten zij wanneer een in het wit gestoken man een grote schaal heet appelgebak met bloemsuiker presenteerde. Je moet ervoor oppassen was de ironische boodschap.

Het grijze haar strak achterover gekamd. Een reusachtige ring aan de pink.

Max, Busch en Abel. Het zijn drie concurrerende families. Elk baten zij een aloud gebakkraam uit.

Het beroep van foorreiziger wordt veelal overgeleverd van generatie op generatie. Er zijn niet alleen de bakgeheimen bijvoorbeeld. In een attractie moet zeer veel worden geïnvesteerd. En om een standplaats te bemachtigen wordt per lopende meter betaald.
Vroeger was de foorkramer zelf vaak de attractie. Je had acrobaten en goochelaars. Maar ook freaks.

De meest schokkende film over dit thema is de Amerikaanse dramafilm ‘Freaks’ van Tod Browning uit 1932. De film maakte destijds zoveel ophef dat hij in Groot-Brittannië liefst dertig jaar lang verboden bleef. Van de oorspronkelijke anderhalf uur bleven na een testvertoning amper zestig minuten over.

In de film maken we kennis met allerlei misvormde creaturen. Zo is er Prince Randian of de menselijke torso, wiens act erin bestaat om zonder handen een sigaret te rollen, vervolgens een lucifer af te strijken en de sigaret op te steken. In de generiek zijn sommigen onder hen enkel onder hun artiestennaam terug te vinden. Zoals Josephine Joseph, Schlitzie of Koo-Koo the Bird Girl. Alsof zij verder niet over een identiteit beschikken.

Wanneer Cleopatra, de beeldschone trapeziste, te weten komt dat Hans the midget zoals hij zichzelf sarcastisch noemt, over een fortuin beschikt, besluit ze hem dit in een samenzwering met de kolos Hercules afhandig te maken.

Ze maakt Hans het hof. In de circustent wordt een trouwfeest gehouden.

Wanneer de freaks in een soort brabbeltaal ritmisch scanderen ‘Gooble, gobble, gooble, gobble, we accept her one of us,’ gaan de ogen van Cleopatra open. Dronken schreeuwt ze uit: ‘You freaks!’

Maar de wraak van de freaks is zoet. Wanneer Cleopatra probeert Hans te vergiftigen, komen zij tijdens een stormachtige nacht dreigend opzetten.

De film is een ode aan de solidariteit van de freaks. In de meedogenloze wereld van circus en variété konden zij zich enkel op deze wijze staande houden.