woensdag 22 mei 2013

Peyresq een ketters dorp in de Haute Provence

Distel Peyresq

‘Le loup, il est là,’ zegt de jonge herder terwijl hij naar boven wijst, ‘il t’ a vu passer.’
Hij schuilt voor het onweer in de bergen.
‘Vous étiez dedans?’ vraagt hij nog. ‘Lorsqu’on est vraiment dedans ,c’est très dangereux.’
De herder ziet er niet eens zo oud uit. Toch is hij getekend door het harde leven in de natuur.
‘J’ai laissé les moutons avec les chiens,’ zegt hij.
‘Les chiens peuvent-ils défendre les moutons?’ vraag ik.
‘Ah pour ça il faut beaucoup de chiens. Au mois de novembre j’ai été attaqué par le loup,’ voegt hij er nog aan toe, ‘ici ils sont quinze.’
Het valt mij op dat wanneer de jonge herder over wolven spreekt, hij het heeft over de wolf. Alsof hij ermee heeft leren te leven. De wolf een vertrouwd deel uitmaakt van zijn universum.
De herder doet mij denken aan Pierre Maury, een van de mooist beschreven figuren uit de Nouvelle Histoire. Door de grote meester Emmanuel Leroy-Ladurie: Montaillou, een ketters dorp in de Pyreneeën 1294-1324.
Samen met heel wat andere dorpelingen werd de herder Maury door de bisschop van Pamiers, de latere paus Benedictus XII, veroordeeld wegens ketterij. Hun verhoren in het bisschoppelijke paleis van Pamiers werden minutieus opgetekend.
 Montaillou was een van de laatste haarden van het katharisme, dat als een bedreiging voor de macht van de kerk werd gezien. En daarom met wortel en tak moest worden uitgeroeid.
Maar een keer hoog in de bergen, kon de zachtmoedige herder Maury de dubbele kruisen, als teken van ketterij, wegwerpen. Niemand die het zou merken.
Herder zijn behoorde in de middeleeuwen samen met houthakken tot de gevaarlijkste beroepen. Er was de trek van de winterweiden in Spanje naar de zomerweiden. Over de Pyreneeën. Op de passen vroor je dood.
Het waren de herders die de gevaarlijke gedachten van het katharisme verspreidden. Zij kwamen in elk dorp langs. Hadden overal hun liefje.
Vandaag waren Nomade en ik hoog in de bergen. We vertrokken vanuit Peyresq, het hoogst gelegen bergdorp in Frankrijk dat nog permanent wordt bewoond: 1558 m. Zij het door nog slechts twee koppels.
Lang geleden waren we hier samen met onze zoon. Hier zette hij zijn eerste pasjes.
In zekere zin is Peyresq vandaag ook een ketters dorp. In de jaren vijftig was het dorp in de Alpes de Haute Provence nagenoeg verlaten. Toen zijn enkele Brusselse idealisten begonnen met de heropbouw. Vooral uit vrijzinnige hoek. De Université Libre de Bruxelles. Inspiratie vonden ze bij de zestiende-eeuwse humanist Fabri de Peiresc. Ook Sint-Lucas had hier een huis: “Wij Sint-Lucas”. Er werden summer schools georganiseerd.
Maar net zoals Sisyphus is de mens ertoe veroordeeld telkens opnieuw te beginnen. Het idealisme is verdwenen.
‘Les Belges nous emmerdent,’ zegt een van de laatste vier bewoners.
‘Ken je dat boek van Simone de Beauvoir?’ vraag je mij, Nomade.
‘Het gaat over een man die het eeuwige leven bezit. In het begin was hij hier ontzettend blij mee. Tot hij ontdekte dat de mens steeds weer dezelfde fouten maakt. Dan werd de onsterfelijkheid voor hem een bron van grote kwelling.’

1 opmerking: