woensdag 2 september 2015

Onderweg naar Ticino

Autonoom kunstdorp, havengebied Basel (foto MDB)


Iris

In het Museum der Kulturen in Basel loopt de tentoonstelling ‘Mission Possible?’. Zij toont de verzameling van de Basler Mission. Evangelische predikanten reisden vanuit de stad naar de vier windstreken. Zo ook Hesses grootvader langs moederszijde, Dr. Hermann Gundert. Hij werkte 30 jaar lang aan het lexicon van het Malayalam. Ook Hesses vader was missionaris en nadien leraar aan het missiehuis in Basel. Zodat Hermann Hesse een deel van zijn vroege kindertijd in de stad doorbracht.
Hesse was omringd door allerlei hindoeïstische voorwerpen naast wetenschappelijke en literaire werken over Indië. Het verklaart mede de setting in Indië van een van zijn belangrijkste werken, Siddhartha.
In hetzelfde museum wekt een foto een grote ontroering bij mij op. De foto toont een babyolifant. Naast het jonge dier staat een kind-opzichter met een stok in de hand. De olifant is een gift voor de Baseler zoo aan het einde van de negentiende eeuw. Het lijkt alsof het olifantje na een lange tocht met boot en trein net is aangekomen. Van de Indische jungle naar een geïndustrialiseerde stad. Het dier heeft grote ogen en straalt een trieste weemoed uit.
In het museum für gegenwartskunst is een indrukwekkende verzameling moderne kunst te zien. Wat een schoonheid stralen de werken uit van Edgar Degas, Claude Monet of Vincent Van Gogh. Van de autodidact Henri Rousseau is het werk ‘La muse inspirant le poète’. Daarin stelt hij een dichter voor, voor iedereen herkenbaar als Apollinaire, die is vergezeld door een struise matrone. Desgevraagd antwoordde Rousseau dat naast een grote dichter een grote muze staat.
Maar het meest treft mij het schilderij ‘Blaue Iris I’ van de Noord-Duitse schilder Emil Nolde, die model staat voor het hoofdpersonage in ‘Deutschstunde’ van Siegfried Lenz. Nolde kreeg na de tentoonstelling Entartete Kunst door de nazi’s een verbod opgelegd om nog te schilderen. En werkte in het geheim aan een reeks ‘Ungemalte Bilder’. Het werk doet mij denken aan de tuin van Hesse in Gaienhofen. Van Hesses hand is het sprookje ‘Iris’.

‘Maar op een keer kwam er een lente, die anders klonk en geurde dan alle vorige, de merel zong en het was zijn eigen lied niet meer, de blauwe iris bloeide op zonder dat dromen en sprookjesfiguren af en aan liepen op het goudomzoomde pad van haar kelk.’

Geen opmerkingen:

Een reactie posten